Przystąpienie Polski do UE otworzyło przed Wojskową Akademią Techniczną nowe możliwości, które zostały w pełni wykorzystane. Tylko w latach 2007 – 2020 zrealizowaliśmy z unijnym wsparciem finansowym 46 projektów o łącznej wartości 365,5 mln zł. Umożliwiło to wielomilionowe inwestycje w infrastrukturę, a także podniesienie kompetencji studentów, kadry dydaktycznej oraz lepsze zarządzanie uczelnią.
Obecność w UE bardzo ułatwia polskim naukowcom uczestnictwo w zagranicznych konferencjach i prowadzenie badań we współpracy z ośrodkami naukowymi w krajach członkowskich. Przełożyło się to na wzrost jakości badań i publikacji, a także na budowanie międzynarodowej sieci kontaktów, która jest nieoceniona we współczesnej nauce.
Prawdziwym impulsem do rozwoju były fundusze unijne wspierając innowacyjne badania, budowę i modernizację infrastruktury akademickiej. Dział Nauki WAT skutecznie wspierał jednostki organizacyjne uczelni, co przyspieszyło rozwój Akademii.
„Jeszcze w połowie pierwszej dekady XXI wieku realizowaliśmy zaledwie kilka projektów finansowanych przez UE. Były one finansowane w większości w ramach Programów Ramowych UE, czyli konkursów, w których wnioski składa się bezpośrednio do Brukseli. Pojęcie „Funduszy Europejskich”, czyli dofinansowania unijnego dystrybuowanego przez polskie instytucje, pojawiło się wraz z przystąpieniem Polski do UE i przyznaniem naszemu krajowi wsparcia w ramach tzw. Funduszy Strukturalnych. Co prawda pierwsze konkursy w tym obszarze zorganizowane zostały w latach 2004 – 2006, jednak ze względu na zakresy tematyczne, niewielki budżet oraz skomplikowany sposób aplikowania nie cieszyły się one dużym zainteresowaniem. Wszystko zmieniło się w perspektywie finansowej 2007 – 2013, gdy przyznano Polsce – rekordowe wówczas – 67,3 mld euro” – mówi Karol Komorowski, kierownik Działu Nauki WAT.
W latach 2007 – 2013 wsparcie kierowane było przede wszystkim na infrastrukturę szkół wyższych i jednostek naukowych, co wynikało wówczas z ogromnych potrzeb modernizacyjnych. Udało się wtedy m.in. przeprowadzić modernizację budynku Biblioteki Głównej WAT oraz dodać nowe funkcjonalności, przebudować budynek nr 65 na cele Centrum Studiów Zaawansowanych Inżynierii Systemów WAT, rozbudować bazy laboratoryjne Instytutu Optoelektroniki WAT czy zmodernizować i rozbudować infrastrukturę informatyczną oraz systemy IT uczelni.
Realizowane były również duże projekty naukowe, których celem były m.in. prace nad nowymi materiałami fotonicznymi i ich zaawansowanymi zastosowaniami, innowacyjnymi technologiami wielofunkcyjnych materiałów i struktur dla nanoelektroniki, fotoniki, spintroniki i technik sensorowych czy światłowodowym nadajnikiem laserowym wykonanym w technologii all-fiber, generującym promieniowanie w paśmie widmowym „bezpiecznym dla wzroku”. Niektóre z nich były realizowane w ramach współpracy z przedsiębiorstwami, co przyspieszyło implementację nowoczesnych technologii w przemyśle produkcyjnym.
W kolejnej perspektywie finansowej 2014 – 2020 w WAT kontynuowano działania, które miały na celu wykorzystanie tego, co udało się dotąd wybudować lub zmienić, dzięki poprzednim funduszom. Prowadzone badania wychodziły naprzeciw społecznym potrzebom. Tak było w przypadku systemu FACE-COV™ do wykrywania i monitorowania symptomów zakażenia koronawirusem czy inteligentnego systemu antykolizyjnego opartego na transmisji danych metodą komunikacji świetlnej VLC przeznaczonego do poprawy bezpieczeństwa w transporcie drogowym i kolejowym – TVLC.
W tym okresie nastąpił wyraźny wzrost realizacji tzw. projektów miękkich, czyli przedsięwzięć ukierunkowanych na rozwój kompetencji, jak „GeO-learning – kształcenie na odległość w obszarze geoinformacji”, umożliwiający prowadzenie zajęć w formie e‑learningu, czy „Akademia bez barier”, który pomógł znieść szereg barier architektonicznych i organizacyjnych utrudniających naukę studentom.
Dzięki unijnemu dofinansowaniu z projektu NAWA PROM umożliwiono ponad czterdziestu naukowcom z WAT udział w programie wymiany stypendialnej polegającej na pozyskiwaniu materiałów do artykułów naukowych, wykonywanie pomiarów przy wykorzystaniu unikatowej aparatury badawczej niedostępnej w Polsce, a także uczestnictwo w konferencjach, szkoleniach i kursach organizowanych na całym świecie.
Ważnym wydarzeniem było powstanie w WAT pierwszego w naszym kraju Centrum Wiedzy o Dostępności do transportu i mobilności osób o szczególnych potrzebach. Eksperci pracują w nim nad zagadnieniami projektowania uniwersalnego i kształcą kadry w tym kierunku. Celem ich działań jest wypracowanie rozwiązań, które ułatwią funkcjonowanie seniorom, osobom chorym i niepełnosprawnym, a także weteranom z zespołem stresu pourazowego oraz ofiarom wypadków drogowych.
Proceduralne opóźnienia w przekazywaniu Polsce środków finansowych na realizację działań w latach 2021 – 2027 spowodowały, że pierwsze konkursy w obszarach cieszących się największym zainteresowaniem w uczelniach, czyli w programach „FE Nauka dla gospodarki” oraz „FE Rozwój społeczeństwa” uruchomione zostały dopiero w 2023 r.
„Wojskowa Akademia Techniczna aktywnie włączyła się w proces pozyskiwania tych środków na swoje cele statutowe. W ostatnich miesiącach pracownicy naszej uczelni opracowali 20 wniosków o dofinansowanie innowacyjnych projektów badawczych obszarach zwiększających konkurencyjność naszej gospodarki oraz wspierających osoby z niepełnosprawnościami w niwelowaniu barier w procesie kształcenia. Łączna wartość tych wniosków wynosi 80 mln PLN. Obecnie czekamy na wyniki” – mówi Karol Komorowski.
W bieżącym rozdaniu funduszy unijnych Polska ma do dyspozycji ponad 76 mld euro, z czego aż 12 mld euro w ramach programów „FE Nauka dla gospodarki” oraz „FE Rozwój społeczeństwa”.
Marcin Wrzos
fot. Alicja Szulc