Technologia odgrywa ogromną rolę w życiu każdego z nas, a Internet jest jednym z najważniejszych narzędzi, które pozwalają nam w pełni wykorzystać jej potencjał. Nasza obecność w sieci niesie jednak za sobą także pewne zagrożenia, z których nie zawsze zdajemy sobie sprawę. Dlatego każdy komputer, aby skutecznie i możliwie automatycznie odpierać ataki złośliwego oprogramowania, wymaga efektywnego programu antywirusowego.
Co to jest program antywirusowy?
Głównymi zadaniami programu antywirusowego są wykrycie, zwalczenie i usunięcie wirusa z urządzenia. Można zdefiniować go jako pakiet bezpieczeństwa posiadający specjalny skaner, który bada w czasie rzeczywistym – lub w określonych cyklach – pliki znajdujące się na komputerze. Przeszukując zawartość dysków, antywirus może zablokować lub usunąć oraz typować pliki, które uznaje za wadliwe czy podejrzane. Tym samym użytkownik jest na bieżąco informowany, jeżeli jego komputer jest w jakikolwiek sposób zagrożony. Za pomocą skanera można również sprawdzić zewnętrze urządzenia, takie jak karty pamięci, przenośne dyski twarde i pendrive’y, które również mogą być zainfekowane i stanowić źródło zagrożenia dla komputera, do którego zostaną podłączone.
Jak działają programy antywirusowe?
Programy antywirusowe identyfikują zagrożenia, a następnie je zwalczają. Skuteczność oprogramowania zależy od jakości i wielkości bazy danych, która zawiera sygnatury złośliwego oprogramowania, ponieważ antywirus przeszukując zasoby komputera, właśnie z nią będzie porównywał znajdujące się na nim pliki. Każdego dnia powstaje bardzo dużo nowych wirusów, dlatego kluczem do skutecznej ochrony jest regularne pobieranie aktualizacji przez nasz program antywirusowy. Tylko w ten sposób można na bieżąco rozpoznawać nowe zagrożenia.
Kiedy na urządzeniu zostanie zidentyfikowany wirus, antywirus podejmuje kroki w celu jego izolacji lub usunięcia. Zazwyczaj zainfekowane pliki są poddawane kwarantannie, aby nie wpływały na resztę systemu. Następnie antywirus próbuje usunąć złośliwe oprogramowanie lub naprawić zainfekowane pliki.
Bardziej zaawansowane programy antywirusowe korzystają do wykrywania złośliwego oprogramowania z metod heurystycznych. Pozwalają one na identyfikację potencjalnie szkodliwych plików, nawet jeśli nie pasują one do żadnej znanej sygnatury w bazie. Pozwala to wykrywać i blokować nowe, nawet wcześniej nieznane wirusy. Heurystyka bazuje na analizie charakterystyk pliku, takich jak jego struktura, zachowanie i innych cechach, które mogą sugerować, że plik odpowiada za szkodliwe działanie.
„Współczesne oprogramowanie antywirusowe skanuje również pamięć ulotną komputera w celu weryfikacji uruchomionych procesów oraz przestrzeń UEFI komputera, czyli bazowy system operacyjny inicjujący pracę komputera przy każdym jego włączeniu” – mówi Piotr Szymański, kierownik Zespołu ds. Cyberbezpieczeństwa WAT.
Czy programy antywirusowe są potrzebne?
Zainstalowanie antywirusa na swoim komputerze w celu zwiększenia poziomu ochrony i zminimalizowania ryzyka przeprowadzenia udanego ataku ze strony cyberprzestępców jest zawsze zalecanym rozwiązaniem. Moduł bezpieczeństwa zawarty w Windows 10 i Windows 11 jest naprawdę dobry, ale w przypadku niektórych cyberzagrożeń może nie zadziałać. Windows Defender zapewnia ochronę przed wirusami, oprogramowaniem szpiegującym, ransomware i innymi zagrożeniami. Jednak warto zadbać o zainstalowanie dodatkowego oprogramowania antywirusowego, jeśli użytkownik pobiera pliki z nieznanych źródeł, przegląda podejrzane strony internetowe lub otwiera potencjalnie niebezpieczne załączniki.
Również urządzenia marki Apple nie są wolne od zagrożeń. System macOS posiada wbudowany firewall oraz zawiera rozwiązanie Gatekeeper, co czyni go systemem operacyjnym o wysokim poziomie bezpieczeństwa. Nie warto jednak ryzykować i lepiej zainstalować antywirusa na swoim komputerze, aby zwiększyć poziom ochrony oraz zminimalizować ryzyko ataku ze strony cyberprzestępców. Tym bardziej że wirusów naruszających zabezpieczenia systemów macOS jest coraz więcej, co ma związek z rosnącą popularnością produktów firmy Apple.
Zalety i wady stosowania programów antywirusowych
Złośliwe oprogramowanie, określane jako malware obejmuje różne rodzaje aplikacji, takich jak wirusy, trojany, robaki i ransomware. Program antywirusowy poradzi sobie również z niektórymi programami szpiegującymi, ale warto zainstalować na swoim komputerze dodatkowo specjalną aplikację do wykrywania spyware.
Korzystanie z programów antywirusowych może nieść za sobą pewne utrudnienia. Wśród najczęściej występujących wymienia się spowolnienie działania niektórych komputerów, szczególnie w trakcie skanowania oraz wyskakujące z dużą częstotliwością alerty o zagrożeniach w czasie wchodzenia na strony internetowe lub podczas ściągania plików.
Dodatkowe funkcje wbudowane w programy antywirusowe
Głównym zadaniem oprogramowania antywirusowego jest zapewnienie bezpieczeństwa użytkownikom. Dlatego wielu producentów wyposaża swoje produkty w dodatkowe funkcje. Przykładem takich rozwiązań mogą być: firewall, czyli narzędzie monitorujące i kontrolujące ruch sieciowy, ochrona rodzicielska, menadżer haseł oraz sieć VPN, która przydaje się podczas korzystania z niezabezpieczonych sieci Wi-Fi. Przy wyborze programu antywirusowego warto wziąć pod uwagę te dodatkowe funkcjonalności, aby jak najlepiej dopasować produkt do naszych potrzeb.
Ostrożności nigdy za wiele
„Urządzenia zarządzane przez organizacje są dodatkowo chronione za pomocą oprogramowania klasy XDR/EDR. Oznacza to tyle, że oprogramowanie antywirusowe niejako wymienia się między sobą informacjami o działaniu zaobserwowanych aplikacji, których nie może w jednoznaczny sposób zaklasyfikować jako oprogramowanie szkodliwe, a jeśli problem zaczyna dotyczyć większej liczby stacji, XDR jest w stanie zaklasyfikować daną aplikację jako malware oraz nakazać programom antywirusowym usunięcie jej z systemów” – wyjaśnia Piotr Szymański.
Trudno sobie wyobrazić współczesne życie bez korzystania z urządzeń podłączonych do Internetu. Dlatego tak ważne jest utrzymanie bezpieczeństwa cyfrowego. Program antywirusowy chroni nasze urządzenia, dane i prywatność. Musimy jednak pamiętać, że jest on tylko jednym z elementów ochrony. Na nic nie zda się nawet najlepszy pakiet antywirusowy w sytuacji, gdy użytkownik nie będzie uważał na to, w co klika i co pobiera na swój komputer.
Śledź także cykl #cyberWAT, w którym w prosty i zrozumiały sposób tłumaczymy czytelnikom zagadnienia cyberbezpieczeństwa.
Marcin Wrzos
Projekt graficzny: Katarzyna Puciłowska