O geoinformatyce, nowym kierunku studiów na Wydziale Inżynierii Lądowej i Geodezji Wojskowej Akademii Technicznej, z płk. dr. hab. Krzysztofem Pokoniecznym, prof. WAT, dyrektorem Instytutu Inżynierii Geoprzestrzennej i Geodezji WAT, rozmawia Marcin Wrzos.
Jakie są przyczyny powstania nowego kierunku?
Absolwenci studiów o tematyce geodezyjno-kartograficznej, doskonale rozumieją dane przestrzenne. Potrafią pozyskiwać je w terenie, przetwarzać i wyrównywać. Z moich doświadczeń wynika jednak, że nie zawsze rozumieją informatykę, a ponieważ obecnie dane należy przechowywać w specjalizowanych systemach informatycznych, nie do końca potrafią je odpowiednio informatycznie przetworzyć. Z drugiej strony informatycy bardzo często nie rozumieją zagadnień geoprzestrzennych. Nie można ich za to winić, ponieważ bez ukończenia geodezji jest to trudne. Geoinformatyka łączy dwie dziedziny wiedzy i jednocześnie jest odpowiedzią na potrzeby rynku.
Dane przestrzenne mają swoją specyfikę, która dla osób zajmujących się na co dzień bazami danych może być wyzwaniem. One wymagają specjalnego traktowania i specjalnego zrozumienia, i my chcemy pokazać studentom tę różnicę.
Jakie umiejętności będą mieć absolwenci po ukończeniu geoinformatyki?
Studenci będą zdobywać praktyczną wiedzę, w tym umiejętności stosowania różnych narzędzi i technologii informatycznych w analizie danych geoprzestrzennych. Zapoznają się również z obsługą systemów informacji geograficznej (GIS) oraz z innych narzędzi geoinformatycznych. Nauczymy ich również tworzenia baz danych przestrzennych, projektowania systemów informatycznych, prowadzenia analizy ryzyka i prognozowania, a także wykorzystywania danych wielkoskalowych oraz chmury obliczeniowej.
Geoinformatyka to interdyscyplinarny kierunek studiów, który łączy w sobie wiedzę z dziedzin geografii, informatyki oraz matematyki. Głównym jej celem jest analiza, przetwarzanie i prezentacja danych geoprzestrzennych, czyli takich, które zawierają informacje o położeniu obiektów na Ziemi na potrzeby wsparcia procesu decyzyjnego. Nasi absolwenci mogą, ale nie muszą zostać informatykami przetwarzającymi dane geoprzestrzenne. Program studiów skonstruowany jest w taki sposób, żeby absolwenci mogli również podjąć pracę jako informatycy lub geodeci. Wiedza, jaką będą dysponować im to umożliwi.
Czy absolwenci będą mogli zdawać egzamin na uprawnienia geodezyjne?
Tak, jak najbardziej. Część uprawnień geodezyjnych zniknęła w wyniku przyjęcia Ustawy z 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów, która znowelizowała m.in. Prawo geodezyjne i kartograficzne. Nowe rozwiązania miały na celu ułatwienie dostępu do zawodu geodety i dlatego zmniejszono liczbę uprawnień, które wymagają złożenia egzaminu. Zależało nam na tym, żeby pomimo bardzo bogatej osnowy geoinformatycznej zostawić minima programowe, które umożliwią naszym absolwentom zdobycie uprawnień geodezyjnych. Wiem, że jest to dla niektórych bardzo ważna kwestia. A ponieważ minima nie są wygórowane, nasi studenci zyskują nową ścieżkę rozwoju zawodowego. Dlatego zdecydowaliśmy się na uwzględnienie tego zagadnienia w tworzeniu programu studiów. Warto podkreślić, że naszym zamysłem było przede wszystkim wprowadzenie przedmiotów czysto informatycznych, które poprowadzą informatycy.
Dlaczego jest to taki wyjątkowy kierunek?
Geoinformatykę można studiować również na innych polskich uczelniach. Kierunek stworzony w WAT jest jednak wyjątkowy, ponieważ jako jedyny w Polsce kształci studentów na jednolitych studiach magisterskich. Studia techniczne formalnie powinny być dwustopniowe, ale ponieważ w procesie ewaluacji Ministerstwo Edukacji i Nauki przyznało naszej dyscyplinie naukowej (Inżynieria Lądowa, geodezja i transport) naukową kategorię A (jest to jedna z najwyższych kategorii), postanowiliśmy zwrócić się do Ministra o wydanie specjalnej zgody na uruchomienie studiów jednolitych. Uzyskaliśmy ją ponieważ nasza kadra to najlepsi specjaliści w swoich dziedzinach.
Dużo na ten temat rozmawiałem z naszymi studentami. Część z nich, która zastanawiała się nad zakończeniem studiów po 3,5 latach nauki, zgodnie z oczekiwaniami wolała studia dwustopniowe. Większości pomysł 5 letnich studiów się spodobał, m.in. dlatego, że oznaczał pisanie tylko jednej pracy zamiast dwóch. Jednolite studia magisterskie skierowane są do osób, które cenią sobie bardziej jakość kształcenia. W ten sposób patrzę na geoinformatykę, to ma być kierunek w pewnym sensie elitarny w pozytywnym tego słowa znaczeniu.
Pomysł na program studiów również jest nowatorski.
Chcemy stworzyć kierunek, który nie tylko będzie miał wysoki poziom kształcenia oraz umożliwi znalezienie dobrej pracy, ale również będzie „fajny”. Nie mogę się już doczekać na początek nowego roku akademickiego, ponieważ sam bym chętnie na takie studia się zapisał.
Zdecydowaliśmy, że nie będzie na geoinformatyce specjalizacji. Studenci będą mieli dużą swobodę w wyborze przedmiotów, aby mogli rozwijać swoje zainteresowania. Na początku studiów oczywiście będą zdobywali wiedzę z ogólnych przedmiotów, takich jak kartografia, fotogrametria, bazy danych oraz uczyli się wykonywania pomiarów geodezyjnych. Przedmioty prowadzone od 4 roku będą już w 100 proc. wybieralne. Dzięki temu studenci będą mogli również lepiej zaplanować swoją karierę zawodową.
W programie studiów, w taki sposób skonstruowaliśmy moduły nauczania, aby zajęć wykładowych było relatywnie mało. Wiedza ogólna jest dziś szeroko dostępna i stąd nasza decyzja. Pozwoli nam to zmaksymalizować liczbę przedmiotów praktycznych i laboratoriów. Planujemy również seminaria, aby nauczyć studentów prezentowania wyników swoich działań.
Chcemy wprowadzić więcej ćwiczeń praktycznych, ponieważ nasze laboratoria są znakomicie wyposażone w różnorodny sprzęt: urządzenia geodezyjne, drony i najnowocześniejsze oprogramowanie. Tu naprawdę mamy się czym pochwalić.
Na ile nowy kierunek odpowiada na potrzeby rynku?
Geoinformatyka jest dziedziną zyskującą coraz większe znaczenie w świecie nauki oraz gospodarki. Wraz z postępem technologicznym i rozwojem cyfryzacji, ilość danych geoprzestrzennych stale rośnie, co wymaga specjalistów, którzy są w stanie efektywnie je przetwarzać i analizować. Z tego powodu, absolwenci geoinformatyki mają bardzo dobre perspektywy zawodowe i mogą znaleźć zatrudnienie w wielu różnych sektorach.
Wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z informacją geograficzną, a jak pokazują badania 80% informacji ma odniesienie przestrzenne, tam nasi specjaliści będą na wagę złota, ponieważ będą rozumieli te dane. Naszymi absolwentami zainteresowani będą potentaci w dziedzinie systemów informacji przestrzennej tacy jak Esri czy Intergraph (obecnie Hexagon), ale również duża liczba mniejszych firm, które wdrażają te systemy. Będą czekały na nich również oferty pracy w firmach zajmujących się przetwarzaniem danych, m.in. firmach zajmujących się zagadnieniami drogowymi, przyrodniczymi czy szeroko rozumianej administracji publicznej, gdyż one również zajmują się przetwarzaniem geoinformatycznym danych, które są pozyskiwane na przykład przy pomocy dronów.
Studia z geoinformatyki przygotowują do pracy w różnych sektorach, takich jak IT, planowanie przestrzenne, ochrona środowiska, budownictwo, rolnictwo, turystyka, transport czy też sektorze publicznym, w których przetwarzane są dane przestrzenne oraz automatyzowane są wyniki prowadzonych na tych danych analiz.
Gdzie studenci będą mogli odbywać praktyki zawodowe?
Wojskowa Akademia Techniczna i nasz Wydział od wielu lat współpracuje z firmą Esri Polska, potentatem w zakresie systemu informacji przestrzennej. Zgodnie z programem studiów nasi studenci mają zaplanowane odbycie praktyk zawodowych. Przyjęliśmy zasadę, że mogą sobie sami wybierać ich miejsce. Chcemy być elastyczni i nie narzucać im, gdzie mają je mieć. Chcielibyśmy jednak, aby mogli zobaczyć jak wygląda w praktyce wykorzystanie wiedzy zdobytej na studiach. Oczywiście, jeśli student nie znajdzie sam odpowiedniego miejsca do odbycia praktyk zawodowych, to my dzięki umowom patronackim postaramy się mu je zorganizować.
Zależy nam również na zachowaniu tradycyjnych praktyk geodezyjnych. Uważam, że umiejętność wykonywania pomiarów w terenie również jest bardzo ważna.
Jakie warunki trzeba spełnić, aby studiować geoinformatykę?
W rekrutacji na kierunek geoinformatyka, bierzemy pod uwagę następujące przedmioty maturalne: matematykę, język angielski, oraz fizykę, informatykę lub geografię. Mnie osobiście bardzo zależało na dodaniu dwóch ostatnich przedmiotów, ponieważ zdaję sobie sprawę jak duże trudności w ostatnich latach sprawia uczniom fizyka. Myślę, że biorąc pod uwagę specyfikę nowego kierunku ma to uzasadnienie. Moim zdaniem geodezja może być postrzegana, jako geografia w ujęciu nauk ścisłych. Natomiast obecność informatyki nie powinna dziwić, wiedza w tym obszarze nie jest może warunkiem koniecznym do rozpoczęcia studiów, ale może być dodatkowym atutem.
Program nowego kierunku tworzyliśmy w taki sposób, aby naukę na nim mógł podjąć każdy maturzysta. Z mojego doświadczenia wiem, że absolwenci techników geodezyjnych mają na naszym wydziale przewagę nad absolwentami liceów tylko na samym początku. Później bardzo szybko różnice się wyrównują. Ukończenie technikum geodezyjnego nie gwarantuje automatycznego sukcesu na kierunkach geodezyjnych. Liceum daje wystarczającą wiedzę, aby odnieść sukces na naszym Wydziale. Ja jako absolwent liceum informatycznego jestem tego doskonałym przykładem.
Jak przekonałby Pan młodych ludzi do wyboru geoinformatyki?
Geoinformatyka to idealny kierunek dla kogoś, kto interesuje się komputerami, mapami i przestrzenią. Nawet jeśli kandydaci nie mogą tak o sobie powiedzieć, to nic straconego. Postaramy się rozbudzić w nich zainteresowanie geoinformatyką. Na pewno nie koncentrowałbym się przesadnie na tym, czy kandydaci kończyli liceum czy technikum. Wybór szkoły średniej to jest ten czas, kiedy w młodych ludziach dopiero dojrzewają pomysły na to, co chcą robić w życiu. Jestem przekonany, że dzięki studiom na naszym wydziale przekonają się, że geoinformatyka to jest właściwy wybór.
fot. Archiwum WAT
*****
Płk dr hab. inż. Krzysztof Pokonieczny, prof. WAT jest absolwentem Wydziału Inżynierii Lądowej i Geodezji Wojskowej Akademii Technicznej (2005), studiów podyplomowych “GIS Fotogrametria i Teledetekcja w Gospodarce Narodowej, Obronie Kraju i Ochronie Środowiska” (WAT 2008) oraz studiów doktoranckich na Wydziale Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej (2010).
W roku 2012 obronił z wyróżnieniem rozprawę doktorską. Od roku 2013 adiunkt na Wydziale Inżynierii Lądowej i Geodezji WAT. W roku 2019 Rada Wydziału Inżynierii Lądowej i Geodezji Wojskowej Akademii Technicznej podjęła uchwałę o nadaniu mu stopnia naukowego doktora habilitowanego w dziedzinie nauk inżynieryjno-technicznych w nowo powstałej dyscyplinie inżynieria lądowa i transport. Wcześniej służył w Wojskowym Centrum Geograficznym w Warszawie, gdzie był odpowiedzialny za projekty związane z geoinformatyką.